Nazwa miejscowości najlepiej oddaje obecny stan ruin zamku, które toną w pokrzywach oraz innych inwazyjnych roślinach. Pomimo to widoczne mury pozwalają sobie wyobrazić, jak bardzo imponująca musiała być to kiedyś warownia.

Jako pierwszy istniał w tym miejscu gród słowiański, funkcjonujący na przełomie XII i XIII wieku. Nieco później pokrzywnieńskie wzgórze, otoczone przez dwa potoki, zostało nadane przez księcia Konrada Mazowieckiego biskupowi Chrystianowi zajmującemu się nawracaniem Prusów na chrześcijaństwo. W 1231 r. Krzyżacy rozpoczęli formowanie grodu drewniano-ziemnego o wyjątkowej nazwie – Góra Aniołów.

Zamek murowany powstał w latach 1279-1335. Większość jego dolnych partii Krzyżacy zbudowali z kamienia, a do wznoszenia wyższych kondygnacji wykorzystano przede wszystkim cegłę.

Twierdza w Pokrzywnie była w latach 1279-1416 siedzibą komtura i zaliczała się wtedy do najpotężniejszych warowni zakonnych. W okresie swej świetności składała się z zamku wysokiego, średniego i oddzielonego od nich szeroką fosą przedzamcza. Założenie obejmowało obszar o wymiarach około 200 na 300 metrów.

Po zwycięstwie grunwaldzkim w zamku stacjonowały wojska polskie, które jednak opuściły go już w 1411 r. Po raz kolejny oddziały króla Jagiełły opanowały zamek w 1414 r. i przebywały w nim przez następne 2 lata. W 1454 r. Krzyżacy ostatecznie utracili twierdzę, zdobytą wówczas przez wojska Związku Pruskiego.

W latach 1466-1772 miał tu siedzibę polski starosta. W XVII wieku największych zniszczeń warownia doznała w wyniku pożaru zaistniałego w 1611 r. oraz ze strony Szwedów, w trakcie potopu.

Brama prowadząca na zamek średni

W 1784 r. władze pruskie sprzedały zamek w prywatne ręce, a nowy właściciel rozpoczął rozbiórkę murów, trwającą aż do 1800 r. Na szczęście nie doprowadzono jej do końca.

Od 1965 r. przez dawne podzamcze przebiega droga. Jej budowa wiązała się z destrukcją części średniowiecznych murów obwodowych.

Dwa lata później rozpoczęto konserwację pozostałości twierdzy, jednak dość szybko ją przerwano.

Wśród gęstej roślinności zachowały się fragmenty ceglanych i kamiennych konstrukcji otaczających nieregularny dziedziniec. W stosunkowo dobrym stanie znajduje się skrzydło wschodnie i brama zamku górnego oraz budynek spichrza.

Niezwykłym obiektem jest ceglana brama prowadząca na zamek średni. Udekorowano ją ostrołukowym portalem oraz trójkątnymi szczytami i sterczynami. Brama ta łączyła się z zamkiem za pomocą mostu przerzuconego przez fosę.

Jak dojechać:

Zamek położony jest w Pokrzywnie, wsi w gminie Gruta, w powiecie grudziądzkim, w województwie kujawsko-pomorskim, 10 kilometrów na południowy wschód od Grudziądza. Warownia leży kilkadziesiąt metrów od drogi nr 534. Jeżeli jedziemy tą trasą od Grudziądza w kierunku Radzynia Chełmińskiego, to twierdza znajdować się będzie wśród drzew po prawej stronie ulicy, na dość ostrym zakręcie w lewo. Samochód najlepiej zatrzymać w zatoczce naprzeciwko składu budowlanego.

Współrzędne GPS dla wsi Pokrzywno: 53°26′17″N 18°50′54″E

Zwiedzanie:

Ruiny zamku nie są zabezpieczone, więc można je oglądać tylko z bezpiecznej odległości. Teren wokół twierdzy jest otwarty, prowadzi do niego polna droga, przechodząca w ścieżkę.

Źródła wykorzystane do stworzenia wpisu:

1. J. Bieszk, Zamki państwa krzyżackiego w Polsce, Bellona, Warszawa 2010,

2. L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon Zamków w Polsce, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2012,

3. T. Stochmal, Zapomniane miejsca. Kujawsko-pomorskie. Przewodnik, Warszawa 2015,

4. https://pl.wikipedia.org/wiki/Pokrzywno_(powiat_grudzi%C4%85dzki) – dostęp 13 lipca 2017 r.