Relikty kościoła św. Mikołaja w Wiślicy

Przeprowadzone w latach 1959-1962 badania archeologiczne odsłoniły, w odległości około 25 metrów na południowy wschód od gotyckiej kolegiaty w Wiślicy, relikty niewielkiego kościoła jednonawowego pw. św. Mikołaja. Miał on wymiary 4,65 x 3,3 metra, z absydą o promieniu 2 metrów, osadzoną bezpośrednio na korpusie nawy od jej strony wschodniej. Wiślicki kościółek św. Mikołaja położony był poza grodem, na terenie osady targowej.

Kamienne fundamenty świątyni wzniesiono w technice opus spicatum, co oznacza konstrukcję powstałą z płaskich kamieni układanych w „jodełkę” i zalewanych zaprawą. Do budowy części nadziemnej wykorzystano duże płyty wapienne. Od południa do kościoła przylegała kaplica grobowa o wymiarach 3,15 x 1,85 metra, w której złożono cztery pochówki kobiece. Bezpośrednio wokół kościoła rozciągał się cmentarz. Na jego obszarze odkryto denar Bolesława Śmiałego z lat 1058-1070.

Kościół św. Mikołaja – na pierwszym planie tzw. misa chrzcielna

Północny mur kościoła przecina tzw. misa gipsowa. Początkowo naukowcy uważali, że misa ta służyła jako miejsce masowych chrztów ludności, które miały być dokonywane na tym terenie przez św. Metodego i jego uczniów już pod koniec IX wieku, a więc kilkadziesiąt lat przed oficjalnym chrztem Polski. Teoria ta wiązała się z datowaniem budowy kościoła św. Mikołaja w Wiślicy na przełom IX i X wieku.

Późniejsze badania dowiodły jednak, że kościół św. Mikołaja powstał znacznie później, bo na przełomie XI i XII stulecia. Pomimo to nadal jest on uważany za jeden z najstarszych kościołów murowanych na ziemiach polskich.

Zauważono, że władcy piastowscy w XI i XII wieku fundowali kościoły ku czci św. Mikołaja nieopodal najważniejszych grodów. Poza Wiślicą, kościoły pw. św. Mikołaja, wzniesione w pewnym oddaleniu od grodu, istniały wówczas także w Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Gieczu, Przemyślu i Sandomierzu. Tym samym kościół św. Mikołaja w Wiślicy jest jednym z dowodów istotnego znaczenia tej miejscowości w państwie Pierwszych Piastów.

Jak dojechać:

Fundamenty kościoła św. Mikołaja, obudowane Pawilonem Archeologicznym, znajdują się około 25 metrów na południowy wschód od gotyckiej kolegiaty w Wiślicy.

Wiślica jest siedzibą gminy wiejskiej położonej w powiecie buskim, w województwie świętokrzyskim, 70 kilometrów na północny wschód od Krakowa. W Wiślicy krzyżują się drogi wojewódzkie nr 776 i nr 771.

Współrzędne GPS kolegiaty wiślickiej: 50°20′56″N 20°40′26″E

Zwiedzanie:

W ramach Muzeum Regionalnego w Wiślicy zwiedzać można z przewodnikiem Pawilon Archeologiczny, w którym znajdują się pozostałości kościoła św. Mikołaja. Trasa obejmuje również relikty kościołów romańskich w podziemiach gotyckiej kolegiaty, w tym płytę wiślicką, a także Dom Długosza.

Muzeum Regionalne w Wiślicy mieści się przy ul. Plac Solny 32. Od 1 stycznia 2016 r. bilet normalny do muzeum kosztuje 12 zł, a ulgowy 9 zł.

tel. 41 3690 930 lub 510 938 697

Źródła wykorzystane do stworzenia wpisu:

1. P. Kardyś, Wiślica w średniowieczu i w okresie wczesnonowożytnym, Kielce 2006,

2. J. Dobosz, Kazimierz II Sprawiedliwy, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2014,

3. https://pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_kolegiacka_Narodzenia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Marii_Panny_w_Wi%C5%9Blicy – dostęp 18 sierpnia 2016 r.,

4. http://wislica.pl/147/kosciol-sw-mikolaja.html – dostęp 18 sierpnia 2016 r.